پرسش:
با این که خدا دروغ را نمىپسندد چرا انسانها را در «ایّاکَ نَعْبُدُ و ایّاکَ نَسْتَعین» نماز مجبور به دروغ مىکند؟
پاسخ:
در بسیاری از آیات و دعاهاى توصیه شده معصومین، علاوه بر جنبه تمحید و تسبیح و ذکر و تضرّع و عرض حاجت، جنبههاى آموزشى، عرفانى و تربیت دارد؛این جملات گرچه به صورت خبری است ولى در واقع از مقوله انشاء می باشد. یعنی این کلمات را بدین قصد مىگوییم که باید اینچنین باشیم نه اینکه من اینچنین هستیم.
جمله «ایّاکَ نَعْبُدُ و ایّاکَ نَسْتَعین» نیز به همین صورت می باشدیعنی در قالب اخبار با پیامى همراه است که آن پیام جنبه انشایى و ایجابى دارد. یعنى: اى نمازگزار باید اینچنین باشى، پس بکوش تا به این مرحله از عبودیت نائل شوى.
از همین رو امام رضا علیه السلام در تفسیر «ایّاکَ نَعْبُدُ و ایّاکَ نَسْتَعین» می فرماید:
با عبارت «إِیَّاکَ نَعْبُدُ» بنده رغبت و تقرّب خود به خدا را بیان کرده و نیز خبر مىدهد از اخلاص عمل فقط براى خالق نه دیگرى و با عبارت«إِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» بنده از خدا تقاضا مىکند که توفیق و عبادتش را زیاد کرده و نعمتها و نصرتش را خالق نسبت به او ادامه دهد.
همانگونه که ملاحظه می نمائید امام بیشتر جنبه ایجابی آن را لحاظ نموده و اینکه بنده با بیان این جملات به دنبال زیاد شدن توفیق و عبادتش می باشد نه اینکه به دروغ مطلبی را بیان کرده باشد.
