به یاد خدا باش!
《فَاذْکُرُونِی أَذْکُرْکُمْ》
به یاد من باشید تا من به یاد شما باشم.» (بقره/۱۵۲)
به یاد خدا باش تا خدا به یادت باشد،
اگر خدا به یاد انسان بود، از جهل رهایی می یابد و اگر در کاری مانده است خداوند نمی گذارد عاجز شود
و اگر در مشکل اخلاقی گیر کرد خدایی که دارای اسماء حسنی است و متصف به صفات عالیه، البته به یاد انسان خواهد بود.
علامه طباطبایی (ره)
امام رضا(ع):
«ایمـان» چهار رکن است:
۱- توکل کردن بر خداوند عزوجل
۲- راضى بودن به قضاى او
۳- تسلیم دربرابر فرمان خدا
۴- و واگذارى کارها به خدا
میزان الحکمه ج۱ ص۴۴۹
️حتی فکر گناه هم نکنید!
امام صادق علیه السلام می فرمایند:
روزی حضرت عیسی (علیه السلام) در جمع حواریون نشسته بودند.
حواریون به عیسی علیه السلام عرض کردند: آموزگار راه هدایت! ما را از نصایح و پندهایت بهره مند ساز.
عیسی علیه السلام:
پیامبر خدا موسی علیه السلام به اصحاب فرمود؛ سوگند دروغ نخورید، ولی من می گویم سوگند خواه دروغ و خواه راست نخورید.
آنها عرض کردند: ما را بیشتر موعظه کن.
ایشان به حواریون فرمود :
برادرم موسی میگفت : زنا نکنید ولی من به شما میگویم : حتی فکر زنا نکنید ؛ زیرا فکر گناه مثل این است که در اتاقی آتش روشن کنند که اگر خانه را هم به آتش نکشد، دیوارها را سیاه میکند.
سفینه البحار، ج ۳، ص ۵۰۳
امـام علـى علیه‌السلام:
مردى نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و گفت:
به من کارى بیاموز که خداوند ، به سبب آن ، مرا دوست بدارد و مردم نیز دوستم بدارند، و خدا دارایى ام را فزون گرداند و تن درستم بدارد و عمرم را طولانى گرداند و مرا با تو محشور کند.
حضرت فرمود:
«اینها یى که گفتى شش چیز است که به شش چیز ، نیاز دارد:
۱- اگر مى خواهى خدا تو را دوست بدارد ، از او بترس و تقوا داشته باش.
۲- اگر مى خواهى مردم دوستت بدارند ، به آنان نیکى کن و به آنچه دارند ، چشم مدوز.
۳- اگر مى خواهى خدا دارایى ات را فزونى بخشد ، زکات آن را بپرداز.
۴- اگر مى خواهى خدا بدنت را سالم بدارد ، صدقه بسیار بده.
۵- اگر مى خواهى خداوند عمرت را طولانى گرداند ، به خویشاوندانت رسیدگى کن ؛
۶- و اگر مى خواهى خداوند تو را با من محشور کند ، در پیشگاه خداى یگانه قهّار ، سجده طولانى کن.
بحارالانوار_ج٨٥ص١٦٤
اﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ (علیه السلام) فرمودند:
ﺍﺑﻠﻴﺲ ﮔﻔﺖ:
ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﺎﺭﻩ ﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺪﺍﺭﻡ ﺍﻣﺎ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺮﺩﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﻣﺸﺖ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ:
۱ : ﻫﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﺖ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﺪﺍ ﭘﻨﺎﻩ ﺑﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﻛﺎﺭﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﺪ،
۲ : ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺐ ﻭ ﺭﻭﺯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺧﺪﺍ ﮔﻮﻳﺪ،
۳ : ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺮﺍﺩﺭ ﻣﺆﻣﻨﺶ ﺁﻥ ﭘﺴﻨﺪﺩ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﺩ،
۴ : ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﮔﺎﻩ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻣﻲﺭﺳﺪ، ﺑﻲ ﺗﺎﺑﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ
۵ : ﻭ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﺧﺪﺍﻭﻧﺪ ﻗﺴﻤﺘﺶ ﻛﺮﺩﻩ، ﺧﺮﺳﻨﺪ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻏﻢ ﺭﻭﺯﻳﺶ ﺭﺍ ﻧﻤﻲ ﺧﻮﺭﺩ.
الخصال،ج١،ص٢٨٥
پرسش:
اولین گناه چه بود؟
پاسخ:
تکبر و خود بزرگ بینی اولین گناه بود که ابلیس به واسطه آن از درگاه خدا رانده شد؛
بشر بن منصور، یک روز نماز می گزارد. کسی کنار او نشسته بود و نماز وی را می نگریست. پیش خود، بشر را تحسین می کرد و حسرت می خورد. از درازی سجده ها و حالت او در نماز تعجب می کرد و در دل، به او آفرین می گفت.
بشر نماز خود را پایان داد و همان دم، رو به مردی که در گوشه نشسته بود و او را می نگریست، کرد و گفت: ای جوانمرد! تعجب مکن. کسی را می شناسم که چون به نماز می ایستاد، فرشتگان صف در صف می ایستادند و به او اقتدا می کردند. اکنون در چنان حالی است که دوزخیان نیز از او ننگ دارند. مرد گفت: او کیست؟ گفت: ابلیس.
بزرگی گفت: اگر همه شب بخوابید و بامداد در دل بیم داشته باشید، بهتر از آن است که همه شب تا صبح عبادت کنید و بامداد، گرفتار عجب وکبر باشید. اولین گناه که پدید آمد، کبر بود که از شیطان سر زد.
کیمیای سعادت، ج 2 ،ص 277
️سوال:
تا کجا باید آبروی دیگران را حفظ کرد؟
️پاسخ:
محمد بن فضل گوید: به امام کاظم علیه السلام عرض کردم: قربانت گردم، از یکی از برادرانم خبری می رسد که آن را نمی پسندم و وقتی از خود او می پرسم، وی منکر آن می شود با آن که گروه مورد اعتمادی آن را از او نقل می کنند.
امام علیه السلام در پاسخ فرمودند:
«ای محمد! گوش و چشمت را پیرامون برادرت تکذیب کن، و اگر پنچاه سوگند خورنده نزد تو گواهی دهند و او سخن دیگری گوید، سخن برادر خود را تصدیق و سخن آنان را تکذیب کن، و از او خبری را منتشر نکن که موجب زشتی او گردد و آبرویش را بریزد که اگر چنین کنی از کسانی خواهی بود که خداوند درباره ی آن ها فرموده: «إن الذین یحبون أن تشیع الفاحشه فی الذین آمنوا لهم عذاب ألیم؛ کسانی که دوست دارند که زشتکاری در میان آنان که ایمان آورده اند شیوع پیدا کند برای آنان عذابی پردرد خواهد بود .
سوره نور/ آیه 19
الکافی 8: 147 ح 125
امام صادق علیه السلام می‌فرماید:
احْذَرُوا اهْوائَکُمْ کَما تَحْذَرُونَ اعْدائکُمْ فَلَیْسَ شَىءٌ اعْدین لِلَّرجالِ مِنْ اتِّباعِ اهْوائِهِمْ وَ حَصائِدِ الْسِنَتِهِمْ.
از هوسها بترسید همانطور که از دشمنان (سر سخت) خود می ترسید زیرا براى انسان هیچ چیز دشمنتر از پیروى هوسها و نتایج زبان او نیست!
شرح کوتاه حدیث:
بدون شک دشمنان داخلى انسان که همان نفس او باشد از دشمنان خارجى خطرناکترند و به همین دلیل هوسهاى سرکش که از درون وجود انسان او را تحت تأثیر قرار میدهند از هر دشمنى براى انسان خطرناکتر محسوب می‌شود.
هواپرستى چشم و گوش انسان را کر و کور می کند. قدرت تفکر عقل را می گیرد، چهره حقایق را در نظر او دگرگون میسازد و راه درست را از نادرست تشخیص نمی دهد و سرانجام وى را به پرتگاه فساد میکشاند.
سفینةالحار ج٢
حضرت امام موسی کاظم علیه السلام فرمودند:
اَفضَلُ ما یَتَقَرَّبُ بِهِ العَبدُ اِلَی اللهِ بَعدَ المَعرِفَهِ بِهِ، اَلصَّلاهُ وَ بِرَّ الوالِدَینِ وَ تَرکَ الحَسَدِ وَ العُجبِ وَ الفَخرِ؛
پس از خداشناسی، برترین کاری که بنده، به وسیله آن به خداوند نزدیک می‌شود عبارت است از: نماز، نیکی به پدر و مادر، ترکِ حسد و خودپسندی و فخرفروشی.
تحف العقول، ص391
شرح حدیث:
«قرب به خدا»، هدفی بزرگ و مقدّس است.
چگونه می‌توان به خدا نزدیک شد؟
بی شک، کارهایی که پسندیده خداست و به آنها فرمان داده و از بندگانش خواسته است، اگر انجام گیرد، بنده را به خدا نزدیک میکند. نماز یکی از مهمترین دستورهای الهی است و بارها در قرآن، فرمانِ «اقیموا الصّلاه» آمده است.
نیکی به والدین، کار خداپسند دیگری است. در اهمیت آن همین بس که خداوند، در کنار فرمان به خداپرستی، احسان به پدر و مادر را آورده است. «الاّ تَعبُدوا اِلّا اِیّاهُ وَ بِالوالِدَینِ اِحساناَ».(1)
حسد، خودپسندی و فخر، هر سه از صفات ناپسندند.
پرهیز از اینها نیز مایه نزدیک شدن به خداست.
سرآمد همه فضایل و اعمال ک باعث قرب الهی می شود، معرفت خداست. کارهای شایسته دیگر هم از کسی سر می‌زند که خداشناس باشد و مطیع فرمان او.
از این رو، امام کاظم (علیه السلام) جایگاه والای خوبی‌های یاد شده را در مرتبه بعد از معرفت یاد میکند.
نتیجه:
پس اگر انسان خدا شناس باشد می تواند به این چند چیز دست پیدا کند که باعث نزدیکی بنده به خدا می شود.انسان خدا شناس به نماز خود اهمیت می دهد و به پدر و مادر خود احترام می گذارد. و همچنین انسان خدا شناس از گناهانی مثل حسد و خودپسندی و فخر فروشی که او را از قرب الهی دور می کند اجتناب می کند.
1. اسراء(17)، آیه 23.
منبع: حکمت های کاظمی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام کاظم علیه السلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول (1390)
سوال :
آیا در نهج البلاغه درباره ذات حق و اینکه او چیست و چه تعریفی می‌توان برایش ذکر کرد بحثی شده است ؟
پاسخ :
بلی بحث شده است ، زیاد هم بحث شده است ، ولی همه در اطراف یک نکته دور می‌زند و آن اینکه ذات حق وجود بی‌حد و نهایت ، و هستی مطلق است و ( ماهیت ) ندارد.
او ذاتی است محدودیت ناپذیر و بی‌مرز ، هر موجودی از موجودات حد و مرز و نهایتی دارد ، خواه آن موجود متحرک باشد و یا ساکن ، موجود متحرک نیز دائما مرزها را عوض میکند ، ولی ذات حق حد و مرزی ندارد ، و ماهیت که او را در نوع خاصی محدود کند و وجود محدودی را به او اختصاص دهد در او راه ندارد
سیری در نهج البلاغه، استاد شهید مرتضی مطهری، ص 58
